Κοσμογονία - Ανθρωπογένεσις

Το μεγάλο, αιώνιο ερώτημα για το πώς δημιουργήθηκε ο κόσμος δε σταμάτα ποτέ να ταλανίζει τον άνθρωπο, από την αρχή της ύπαρξής του στον πλανήτη, μέχρι σήμερα. Μπορεί ο σύγχρονος πολιτισμός να έχει δει και πέρα από το φεγγάρι, όμως ακόμη δε βρήκε την αρχή του νήματος. Πώς όμως εξήγησαν την απαρχή του κόσμου κάποιοι από τους πιο προηγμένους πολιτισμούς που πέρασαν από τη γη;

Αζτέκοι, Μάγια, Ολμέκοι

«Για τους μεγάλους πολιτισμούς της Μέσης Αμερικής, Ολμέκους, Αζτέκους και Μάγια, η δημιουργία του σύμπαντος και της ανθρωπότητας ήταν μια διαδικασία ανέλιξης. Οι θεοί αρχικά δημιούργησαν τα ζώα, έπειτα τους ανθρώπους από λάσπη και έπειτα τους ανθρώπους από ξύλο. Αλλά για τον ένα ή τον άλλο λόγο εκείνοι ήταν περιορισμένοι και δεν μπορούσαν να υμνήσουν τους θεούς: τα ζώα προορίζονταν να φαγωθούν, οι άνθρωποι από λάσπη καταστράφηκαν κι εκείνοι από ξύλο μεταμορφώθηκαν σε μαϊμούδες. Οι πραγματικοί άνθρωποι κατά τους πολιτισμούς της Μέσης Αμερικής δημιουργήθηκαν από καλαμπόκι, αφού οι Δίδυμοι Ήρωες νίκησαν τους θεούς του Κάτω Κόσμου και μεταμορφώθηκαν σε Ήλιο και Σελήνη». Οι Δίδυμοι Ήρωες στη συνέχεια ανασταίνουν τον πατέρα τους, που γεννιέται σαν θεός του καλαμποκιού από τον καύκαλο μιας χελώνας, που ήταν σύμβολο της γης.

Πρωταρχικό ρόλο στη δημιουργία του ανθρώπου για τους λαούς της Μ. Ανατολής είχε, λοιπόν, το καλαμπόκι. Θεωρούσαν το καλαμπόκι σημαντικό και ιερό, γιατί πιθανότατα ήταν η βασική τους τροφή, του οποία η καλλιέργεια του είχε άμεση σχέση με τον ήλιο. Άλλωστε και το ξανθό του χρώμα παραπέμπει στο χρώμα του ήλιου.

Αρχαίοι Αιγύπτιοι

Σύμφωνα με την Αιγυπτιακή κοσμολογία ο δημιουργός του φωτός και του κόσμου είναι ο θεός Ρα ή αλλιώς θεός του Ήλιου. Από τον θεό Ρα γεννήθηκε το ζεύγος Σου και Τεφνούτ, που αντιστοιχούν στη γη και στον ουρανό. Ο θεός Ρα απεικονίζεται σε πάπυρους, τοιχογραφίες κλπ, συχνά ως ένας ηλιακός δίσκος με φτερά ή ως ένα θεϊκό ηλιακό μάτι και τον συναντούμε σαν μυστηριακό θεό Ατούμ Ρα και δημιουργικό θεό Άμμων Ρα. Παριστάνεται συνήθως με σώμα άνδρα και με κεφαλή γερακιού. Έχει όμως πολλές μορφές με τις πιο συνηθισμένες να είναι της γάτας και του σκαθαριού. Ο λόγος του Ρα ζυμωμένος με το χώμα της Γης έπλασε τους ανθρώπους και όλα τα έμβια όντα. Το Σύμπαν, οι Αρχαίοι Αιγύπτιοι το φαντάζονταν ως ορθογώνιο κουτί με πάτωμα τη γη και οροφή ή μία αγελάδα ή το επιμηκυμένο σώμα της θεάς Νουτ. Το πρόσωπό της ήταν στραμμένο στην ανατολή και τα άκρα της αποτελούσαν τους στύλους του στερεώματος. Γύρω από το σύμπαν-κουτί έρεε ένας μεγάλος ποταμός πάνω στον οποίο ταξίδευαν με τη βοήθεια των καϊκιών ο Ήλιος και η Σελήνη, που κρύβονταν στις σπηλιές των όχθων του κατά τη δύση τους. Το ίδιο και οι πλανήτες. Κάθε δεκαπενθήμερο ένα αγριογούρουνο έτρωγε σιγά σιγά τη σελήνη για δύο εβδομάδες. Όταν πείναγε πολύ την έτρωγε με τη μία δημιουργώντας τις εκλείψεις.

Ίνκας

Οι Ίνκας δηγιούνται μία πολύ όμορφη κοσμογονική ιστορία με πρωταγωνιστή τον Ήλιο. Ο Θεός Ήλιος, ο Παχακαμάκ, ανέτειλε στην αρχή του κόσμου από τη λίμνη Τιτικάκα. Ήταν τόσο λαμπερός, που τίποτα άλλο εκτός από αυτόν δε φαινόταν στον ουρανό. Αλλά ο νυχτερινός ουρανός ήταν άδειος, έτσι ο Παχακαμάκ έφτιαξε τα άστρα, τους πλανήτες και τη Σελήνη. Η όμορφη Σελήνη, η Παχαμάμα, έγινε γυναίκα του και μαζί έφτιαξαν τους ουρανούς και τη γη. Ο Παχακαμάκ έφτιαξε τους πρώτους ανθρώπους από μία πέτρα. Οι πρώτοι άνθρωποι ήταν οικτρά πλάσματα. Δεν ήξεραν τίποτα για τον κόσμο και δεν ήξεραν πώς να επιβιώσουν. Ο Ήλιος και η Σελήνη γέννησαν ένα γιο και μια κόρη. Έστειλαν τα παιδιά τους στη γη για να βοηθήσουν τους ανθρώπους. Ο γιος δίδαξε στους άντρες πώς να οργώνουν και να σπέρνουν τα χωράφια και πώς να χτίζουν σπίτια. Η κόρη πλησίασε τις γυναίκες και τις δίδαξε την τέχνη της υφαντικής και της μαγειρικής.

«Διδάξτε στους ανθρώπους να είναι καλοί και δίκαιοι. Θα τους δίνω ζέστη και φως για πάντα. Αλλά να βεβαιωθείτε ότι δε θα ξεχάσουν ποτέ τους δημιουργούς τους», ήταν η εντολή του Παχακαμάκ. Ο γιος του ήταν ο πρώτος Ίνκα. Με την αδερφή και γυναίκα του γέννησαν τους πρώτους ανθρώπους. Η δομή της κοσμολογίας Ίνκα πηγαίνει από τη Γη (Pachamama), στο Βουνό (Apu) και στα αστέρια. Το τελετουργικό του Δημιουργού είναι γνωστό ως Taitanchis. Η λέξη Taitanchis μεταφράζεται κυριολεκτικά ως «Θεό».

Iνδιάνοι Χόπι

Ο θεός δημιουργός των Ινδιάνων Χόπι είναι ο Ταϊόβα. Δημιούργησε τον πρώτο άνθρωπο, τον Σοτουκνάγκ και τον διέταξε να δημιουργήσει το Σύμπαν. Ο πρώτος κόσμος ονομάστηκε Τοκπέλα και περιελάμβανε γη, νερό και αέρα, καθώς και την Κογιανγκβούτι, τη Γυναίκα – αράχνη, αρχηγό της αρχαίας φυλής των Ανασάζι. Η Κογιανγκβούκι δημιούργησε μετά όλα τα ζωντανά πλάσματα. Αλλά οι περισσότεροι άνθρωποι δεν υπάκουαν στους θεούς κι έτσι ο Σοτουκνάγκ τους σκότωσε με έναν κατακλυσμό. Άλλοι δυο «κακοί» κόσμοι δημιουργήθηκαν και καταστράφηκαν, ενώ οι Ινδιάνοι Χόπι θεωρούσαν ότι βρίσκονταν στον τέταρτο κόσμο, τον Τουακάχι .

Αρχαίοι Έλληνες

Πολύ πιο ολοκληρωμένος είναι ο μύθος που μας αφηγείται ο Ησίοδος στη "Θεογονία" του για την αρχή του κόσμου και την καταγωγή των θεών. Στην αρχή λοιπόν ήταν το Χάος, η Γη και ο Έρωτας. Αυτές οι τρεις πρωταρχικές θεότητες δεν είχαν συγγενική σχέση μεταξύ τους, απλώς εμφανίστηκαν η μία μετά την άλλη. Μέσα στην απεραντοσύνη του κοσμικού χρόνου προήλθαν κάποτε από το Χάος, χωρίς να μεσολαβήσει κάποιο ερωτικό σμίξιμο, δύο παράξενα όντα, το Έρεβος και η Νύχτα. Χωρίς αρσενική βοήθεια η Γαία γέννησε τον Ουρανό που έπειτα τη γονιμοποίησε ξανά. Από εκείνη την ένωση γεννήθηκαν πρώτα οι Τιτάνες: έξι αρσενικά και έξι θηλυκά όντα (Ωκεανός, Κοίος, Κρίος, Υπερίων, Ιαπετός και Κρόνος, Θεία, Ρέα, Θέμις, Μνημοσύνη, Φοίβη και Τηθύς), κατόπιν οι μονόφθαλμοι Κύκλωπες και οι Εκατοντόχειρες. Ο Κρόνος (ο νεότερος, πολύ πανούργος και πιο φοβερός εκ των παιδιών της Γαίας) ευνούχισε τον πατέρα του Ουρανό και έγινε ο κυβερνήτης των Θεών με την αδελφή του Ρέα ως σύζυγο του, ενώ οι άλλοι Τιτάνες έγιναν αυλικοί του. Η σύγκρουση πατέρα γιου επαναλήφθηκε όταν ο Κρόνος ήρθε αντιμέτωπος με τον γιο του, Δία. Ο Δίας, με την βοήθεια της μητέρα του Ρέας, προκάλεσε τον Κρόνο σε πόλεμο για τη βασιλεία των Θεών. Εν τέλει, με τη βοήθεια των Κυκλώπων, που ελευθέρωσε από τα Τάρταρα, ο Δίας και οι σύμμαχοί του νίκησαν, ενώ ο Κρόνος και οι Τιτάνες φυλακίστηκαν στα Τάρταρα. Έπειτα, ο Δίας διέταξε τον Προμηθέα και την Αθηνά να φτιάξουν κατ’ ομοίωσιν των θεών το τρίτο είδος ανθρώπου, από πηλό και να καλέσουν τους άνεμους να τους εμφυσήσει ζωή.

Δυτικός Πολιτισμός, Χριστιανισμός

Κατά τον Χριστιανισμό, ο Θεός έπλασε τον κόσμο μέσα σε εφτά ημέρες (ημέρες της βδομάδας). Αφού έφτιαξε τον ουρανό, τη γη, τα ζώα κλπ, την έκτη μέρα έφτιαξε από χώμα και νερό τον άνθρωπο κατ’ εικόναν και κατ΄ ομοίωσιν και την έβδομη μέρα αποφάσισε να ξεκουραστεί (γι’ αυτό και την Κυριακή δεν εργαζόμαστε). Ο Αδάμ, ο πρώτος άνθρωπος τριγυρνούσε χαρούμενος και γυμνός σε ένα καταπράσινο κήπο μαζί με τα ζώα και ο Θεός τον έβλεπε και καμάρωνε για το αριστούργημα που είχε φτιάξει. Ο Αδάμ όμως ένιωθε μοναξιά – φαίνεται δε μπορούσε να συνεννοηθεί με τα ζώα - και ζήτησε από το Θεό να του φτιάξει ακόμα ένα άνθρωπο, όμοιο του για να κάνουν παρέα. Ο θεός τον λυπήθηκε και έφτιαξε από τα πλευρά του Αδάμ την πρώτη γυναίκα, την Εύα. Τους άφησε ελευθέρους να περιπλανιούνται στον κήπο, αλλά τους είπε να μη φάνε από μία μηλιά, γιατί θα τους τιμωρούσε. Μία μέρα όμως, εμφανίστηκε στην Εύα ένα φίδι (ο Διάβολος) και την παραπλάνησε να δοκιμάσει από τον απαγορευμένο καρπό. Αυτή έφαγε ένα μήλο και ο Θεός θύμωσε τόσο πολύ, που τους έστειλε μακριά του στη γη. Η Εύα και ο Αδάμ έκαναν τα πρώτα τους παιδιά (Κάιν και Άβελ) και έτσι ξεκίνησε η πορεία του ανθρώπου στη γη.