Σκουριώτισσα: To Μεταλλείο και το εγκαταλειμμένο χωριό στη νεκρή ζώνη

1. Θέση-Κλίμα: Βρίσκεται στο τέλος της κοιλάδας της Σολιάς τόσο στην ανατολική όσο και στη δυτική πλευρά του Κλάριου και δυτικά του λόφου της Φουκάσας. Έχει υψόμετρο 220m και βροχόπτωση 350mm. Το κλίμα είναι ήπιο το χειμώνα και σχετικά ζεστό το καλοκαίρι. Είναι κυριολεκτικά πνιγμένη στο πράσινο της ελιάς, του πεύκου και του ευκαλύπτου. Δίπλα σ’ αυτό το οργιαστικό πράσινο ορθώνεται ο μεγάλος λόφος της Φουκάσας ξερός και πολύχρωμος από τα πλούσια μεταλλεύματα που κρύβει μέσα του.

2. Κάτοικοι:

1931: 963 (569 Ελληνοκύπριοι και 394 Τουρκοκύπριοι)

1946: 169 (119 Ελληνοκύπριοι, 21 Τουρκοκύπριοι και 29 ξένοι)

1960: 109 (73 Ελληνοκύπριοι, 2 Τουρκοκύπριοι και 34 ξένοι)

1973:   32 (όλοι Ελληνοκύπριοι)

1982:  86

1992:  13

2001:  8

3. Διοίκηση: Σήμερα η Σκουριώτισσα υπάγεται διοικητικά στα Κατύδατα

4. Ονομασία: Οφείλει το όνομά της στη σκουριά που υπάρχει άφθονη λόγω της εκκαμίνευσης του χαλκού.

5. Ιστορία: Η Σκουριώτισσα είναι ουσιαστικά μεταλλευτικός οικισμός που δημιουργήθηκε δίπλα στο ομώνυμο μεταλλείο. Οι κάτοικοι του ήσαν σχεδόν όλοι εργάτες, υπάλληλοι ή διευθυντικό προσωπικό του μεταλλείου. Αυτό εξηγεί και τις μεγάλες μεταβολές του πληθυσμού του. Στις αρχές του εικοστού αιώνα όταν οι συγκοινωνίες ήταν υποτυπώδεις οι εργάτες έμεναν στα σπιτάκια που έκτισε η εταιρεία. Αργότερα, όταν οι συγκοινωνίες βελτιώθηκαν, πολλοί πηγαινοέρχονταν στα χωριά τους με λεωφορεία.

Στη Σκουριώτισσα παρατηρεί κανείς τα πολύ ωραία σπίτια με τις υπέροχες αυλές που στέγαζαν το διευθυντικό προσωπικό, δίπλα ακριβώς από το μεταλλείο, και τα πρόχειρα σπιτάκια των εργατών μισό χιλιόμετρο πιο κάτω και στην αντίπερα όχθη του Κλάριου. Μερικά από τα ωραία σπίτια των διευθυντών έχουν περίφραξη από κομμάτια σκουριάς, που υπάρχει άφθονη στην περιοχή, κατάλοιπο της εκκαμίνευσης του χαλκού στην αρχαιότητα.

Σήμερα το χωριό είναι έδρα των Ηνωμένων Εθνών που επιτηρούν τη νεκρή ζώνη, η οποία ξεκινά στα σύνορα του μεταλλείου. Στα αρχοντικά του σπίτια διαμένουν οι αξιωματικοί του αποσπάσματος. Τα σπίτια των εργατών (ή αλλιώς τα 12 σπίτια όπως λέγονται) έχουν γκρεμιστεί σχεδόν εντελώς, αφημένα στο έλεος του χρόνου. Πολλοί ήταν οι άνδρες της Σολιάς που δούλευαν στο μεταλλείο τα παλαιότερα χρόνια και συντηρούσαν τις οικογένειές τους, με τίμημα την ίδια τους τη ζωή, αφού τα δυστυχήματα και οι ασθένειες ήταν καθημερινό φαινόμενο.

Στη Σκουριώτισσα Κύπρου θεωρείται ότι έχουμε παραγωγή χαλκού εδώ και 4000 χρόνια! Όλοι γνωρίζουμε ότι η Κύπρος κατά τους αρχαίους χρόνους ήταν φημισμένη για τα μεταλλεία χαλκού στα οποία όφειλε τον πλούτο και την ευμάρειά. Εξάλλου από τον χαλακό πήρε και το όνομά της (cuprous = χαλκός).

Σήμερα αποτελεί τη μοναδική μεταλλευτική δραστηριότητα που υπάρχει στην Κύπρο, αφού παρόλο που έκλεισε για αρκετά χρόνια λόγω ακαταλληλότητας των συνθηκών των εργαζόμενων, άρχισε ξανά τη λειτουργία του στα μέσα του 1996 με την παραγωγή καθόδων μεταλλικού χαλκού (99,999%), εφαρμόζοντας την μέθοδο της βιοεκχύλισης σωρών με ελαφρά όξινο διάλυμα - εξαγωγής με οργανικό διαλύτη - ηλεκτρανάκτησης (Leaching - SX - EW). Μάλιστα το 2012 γιόρτασαν παραγωγή 50.000 τόνων χαλκού σε σε 4.000 χρόνια λειτουργίας!

Γεωργία: Στη Σκουριώτισσα προκαλούν εντύπωση οι ατέλειωτοι ελαιώνες με δασωμένες ελιές. Ο μεγαλύτερος ελαιώνας ανήκει στη Μητρόπολη Μόρφου και από αυτόν παράγει βιολογικό λάδι.

Μονή Σκουριώτισσας: Από το αρχαίο μοναστήρι του χωριού έχει παραμείνει μόνο ο μικρός ναός του που βρίσκεται μέσα στο στρατόπεδο των ειρηνευτών. (Περισσότερα για το μοναστήρι υπάρχουν στη σελίδα …..)

Ιερό Ησυχαστήριο Οσίου Σεραφείμ του Σαρώφ Σκουριώτισσα           

Στο τέλος της κοιλάδας της Σολέας, στην καταπράσινη περιοχή «Εξήντα» της Σκουριώτισσας βρίσκεται το Ιερό Ησυχαστήριο του Οσίου Σεραφείμ του Σαρώφ.

Το Ησυχαστήριο ανακαινίστηκε και διαμορφώθηκε το 2001, ώστε να εγκαταβιώσει εκεί ο ρώσος ιερομόναχος πατήρ Αμβρόσιος Γκορέλωβ, αφότου πρωτύτερα στεγαζόταν στο χώρο ο Αστυνομικός Σταθμός του μεταλλευτικού οικισμού της Σκουριώτισσας.

Εντός του Ιερού Ησυχαστηρίου υπάρχει παρεκκλήσιο αφιερωμένο στον Όσιο Σεραφείμ και σε αυτό θησαυρίζεται μικρό τεμάχιο από το λείψανό του.

Το 2010, στην πανήγυρη του Ησυχαστηρίου, ο Μητροπολίτης Μόρφου Νεόφυτος κατέθεσε Θεμέλιο Λίθο σε χώρο, πλησίον του Ησυχαστηρίου,  όπου θα οικοδομηθεί ο νέος Ιερός Ναός που θα είναι αφιερωμένος στον Όσιο Σεραφείμ. Οι εργασίες ανοικοδόμησης του Ναού έχουν ήδη αρχίσει και βρίσκονται σε εξέλιξη.  

Ο Μητροπολίτης στην ακολουθία του Θεμέλιου Λίθου, αφού προηγουμένως αναφέρθηκε στον Όσιο Σεραφείμ, τόνισε ότι η παρουσία του ρώσου αρχιμανδρίτη και αγιογράφου Αμβροσίου στην Κύπρο συνδέει τη ρωσική Ορθοδοξία με την Εκκλησία της Κύπρου και  τονίζει την οικουμενικότητα της πίστης μας. Επίσης ανέφερε τα εξής:   «Όλοι εμείς, που κοινωνούμε τον Αναστημένο Χριστό, είμεθα αδελφοί, ανεξάρτητα από την καταγωγή μας. Αρκετά ταλαιπώρησε ο εθνικισμός όλες τις ορθόδοξες πατρίδες. Είναι η ώρα να ενωθούμε γύρω από τους Αγίους και όταν ενωθούμε γύρω από τους Αγίους, ανεξαρτήτως εθνικότητας, τότε βλέπει ο Θεός το ορθόδοξο μας φρόνημα και βοηθά τα έθνη και τις πατρίδες μας. Με αυτό τον τρόπο εδώ γίνεται μια υπέρβαση των εθνικών Εκκλησιών και εισερχόμαστε δια πρεσβειών του Οσίου Σεραφείμ σε μια Εκκλησία όντως Αγία και Καθολική, όπως ομολογούμε στο Σύμβολο της Πίστεως μας».

Ο π. Αμβρόσιος είναι αγιογράφος και αγιογραφεί σύμφωνα με τον παραδοσιακό τρόπο.  Επανέφερε στον τόπο μας την κομνήνεια τέχνη του 12ου  αιώνα, μια τέχνη την οποία συναντάμε σε πολλά μνημεία της Κύπρου, (π.χ. Παναγία του Άρακα, Παναγία της Ασίνου, Άγιο Ιωάννη Λαμπαδιστή κ.α.). Το κυριότερο δε, είναι ότι εμπνέεται από τον 12ο αιώνα, και δεν τον μιμείται, συνθέτοντας έτσι μια τέχνη εκκλησιαστική, με συγχρόνους τρόπους και εκφράσεις. Πολλοί αγιογράφοι της Κύπρου εμπνέονται από τα γαιώδη χρώματα που χρησιμοποιεί, τη λιτότητα και αφαίρεση που εκφράζει, και την ιεροπρέπεια που αναδεικνύει, στοιχεία που έχει ανάγκη ο σύγχρονος κόσμος: Λιτότητα, απλότητα, ιεροπρέπεια και αναγωγή εις τα άνω. Παράλληλα παραδίδει την ιερή τέχνη αυτή σε όποιο το επιθυμεί να τον συμβουλευτεί.  

Το Ησυχαστήριο πανηγυρίζει στις 2 Ιανουαρίου, ημέρα μνήμης του Οσίου και Θεοφόρου πατρός ημών Σεραφείμ του Σαρώφ. Τόσο στην ακολουθία του Εσπερινού όσο και της θείας Λειτουργίας είναι πολλοί οι προσκυνητές που καταφεύγουν στη χάρη του.

Πηγές: soliacy.com, immorfou.org.cy, oryktosploutos.net

Φωτογραφικό Υλικό: mikresistories.net